Stoics – Fershteiners
Report at
the symposium of the World Philosophical Forum
in Athens,
Greece, October 2024
Athens,
where we are now gathered, is the birthplace of the Stoics. It was here that
Zeno of Citium founded his Stoic school and began teaching his ideas in Athens
at the Stoa Poikile — the painted porch from which the school takes its name.
The main
method of the Stoics is understanding. Understanding life and other people,
based on non-judgmental awareness.
But similar
understanding exists in other philosophical schools, which developed
independently and in entirely different lands far from Hellas.
For
example, among the Taoists, Zen Buddhists, Hindus, and Arabs.
What unites
them all is awareness. Moreover, what is especially important, non-judgmental
awareness. In different philosophical and psychological schools and religions,
awareness is referred to in various ways: cognitive distancing, mindfulness,
meditation, no-mind, thoughtlessness, Tao, Zen, prayer. But, essentially, it
all comes down to one thing — a state of awareness.
In European
languages, this unifying quality can be called "Fershteinerism."
Why is this
term used in the global scientific community in German rather than in the more
common English, which is widely used by scholars? Because the primary
discoverers and developers of this quality were the great European scientists
who wrote in German: Sigmund Freud and Carl Jung.
The word
"Fershtein" was used by the German sociologist Max Weber. He
introduced the concept of Fershtein as a method of understanding social
actions, emphasizing the importance of interpreting the subjective meanings
that people attach to their actions. This approach became key in the
development of sociology as a science focused on understanding human behavior
in a social context.
Johann
Gottfried Herder and Martin Heidegger also used the word Fershtein in their
philosophical works, though in different contexts.
Johann
Herder applied Fershtein in the context of cultural and historical
understanding, emphasizing the importance of empathy and interpretation for
understanding other cultures and eras.
Martin
Heidegger used Fershtein in his existential philosophy, especially in his work
"Being and Time," where it denotes the way in which a person
interprets and understands their existence and the world around them.
The term
Fershtein is connected with the concept of "Dasein" in Heidegger's
philosophy as a key aspect of his thought. In "Being and Time,"
Heidegger describes Fershtein as the primary way in which Dasein (existence)
interacts with the world. This understanding is not merely intellectual but is
linked to the possibility and projection of oneself into the world, where
Dasein understands its being through its possibilities and actions. Fershtein
is part of the existential structure of Dasein, through which a person becomes
aware of and interprets their existence and the world around them.
Stoics and
Fershteiners share a common non-judgmental perception. Because awareness can
only be non-judgmental. If you begin to evaluate a situation, you involve your
emotions, biases, and subjectivity, and then objectivity disappears.
For both
Stoics and Fershteiners, the primary method of understanding the world is
thought experiments.
The Stoic
philosophers used several thought experiments to understand life and death,
aiming to reduce anxiety associated with mortality and foster an attitude of
acceptance and gratitude.
The main
Stoic thought experiments on life and death are:
Negative
Visualization (Premeditatio Malorum):
This
exercise involves imagining the worst-case scenarios, including death, to
mentally prepare oneself for the inevitable challenges of life. By reflecting
on these possibilities, Stoics believed that people could reduce the fear of
loss and appreciate what they have in the present.
Acceptance
of Death as a Natural Process:
Stoics like
Epictetus and Marcus Aurelius saw death as a natural part of life, akin to
returning to the universal source of all things. They emphasized that fear of
death is irrational since it is an inevitable part of human existence.
The
Non-Existence and Symmetry Argument:
This
argument asserts that non-existence after death is nothing to fear, as it
mirrors the non-existence before birth. Seneca, the Roman Stoic, emphasized
that fearing something we have already "experienced" (non-existence)
is irrational.
Memento
Mori:
This
practice involves regularly reminding oneself of mortality. By keeping the
thought of death close, people can develop acceptance and gratitude for the
present moment.
Life as a
Temporary Gift:
Epictetus
described life as a temporary gift from nature, stressing that everything we
have is on loan and will eventually be returned. This perspective encourages
appreciation of life while accepting its impermanence.
These
thought experiments reflect the Stoic approach to life and death, focusing on
rational acceptance of what cannot be controlled and building emotional
resilience through philosophical reflection.
Let me know
if you'd like to continue with the rest of the translation.
How Stoics
– Fershteiners use their psychological capabilities to achieve life goals
Stoicism
has had a significant influence on the formation of moral ideals during
antiquity and continues to resonate in the modern world. Its ideas about
rationality, self-control, and resilience remain relevant to many people today.
For
example, Elon Musk, the well-known entrepreneur and founder of companies such
as Tesla and SpaceX. Key aspects of his approach to life and business can be
compared to Stoic principles.
Focus on
what is within control: Musk often emphasizes the importance of concentrating
on what truly matters and avoiding distractions. This aligns with the Stoic
idea of distinguishing between things that are within our control and those
that are not.
Analysis
and self-improvement: Musk constantly analyzes his actions and strives for
improvement. Stoics also focus on self-analysis and improvement as a way of
achieving virtue.
Resilience
in the face of difficulties: Musk is known for his ability to overcome
challenges and set ambitious goals. This reflects the Stoic attitude toward
life's trials as opportunities for growth.
Elon Musk
also demonstrates some philosophical ideas that resonate with Stoicism:
Patience as
a virtue: Musk recognizes the importance of patience and works to cultivate
this quality, despite its difficulty. This echoes the Stoic pursuit of patience
and endurance in challenging situations.
Analysis
and self-improvement: Musk constantly reflects on his actions and strives for
improvement, which corresponds to the Stoic ideal of self-analysis and
improvement.
Focus on
what is within control: Musk emphasizes focusing on meaningful things and not
wasting time on unnecessary tasks. This is similar to the Stoic principle of
distinguishing between what is in our power and what is not.
Reasoning
from first principles: Musk applies a first-principles approach to solving
complex problems. This method allows him to view things in a new light and
avoid stereotypical thinking.
These
aspects of Elon Musk's thinking demonstrate his drive for rationality and
self-control, which, to some extent, align with Stoic ideas of inner freedom
and managing one's reactions to external circumstances.
The Stoic
technique of cognitive distancing can change life situations by helping a
person evaluate events more objectively and manage their emotions. This
technique involves separating oneself from one's thoughts and emotions,
allowing for a more rational and analytical perspective. The main principles of
cognitive distancing include:
Separating
emotions from events: Understanding that our emotional reactions are often
caused not by the events themselves but by our interpretations of those events.
Objective
analysis: Viewing the situation from a detached perspective, which helps to
reduce emotional intensity and make more balanced decisions.
Changing
perspective: Attempting to look at the situation through the eyes of another
person or from the position of the future, which helps to reduce the importance
of current problems and see them in a broader context.
These
methods help people cope with negative emotions, such as fear and anxiety, and
can improve the quality of life by reducing stress and increasing resilience to
life's difficulties. Thus, cognitive distancing contributes to personal growth
and life transformation by changing the perception and reaction to events.
Thought
experiments on awareness
There are
several well-known thought experiments related to awareness and consciousness.
Here are two of them:
The Map is
not the Territory
Imagine you
are going on a journey through an unfamiliar city. You have a map of this city,
and it is very detailed: with streets, buildings, landmarks, parks, and other
elements. You begin your journey, relying entirely on the map.
As you
walk, you start to notice that the map doesn’t always match reality. Some
streets marked on the map turn out to be closed or don’t exist at all. Some
buildings look different or don’t exist. Perhaps the map shows a bridge over
the river, but in reality, it has been destroyed.
You see
people, hear the sounds of the street, and smell the cafes and restaurants. You
notice details that are not reflected on the map — for example, street
musicians or temporary construction work.
You realize
that despite the accuracy of the map, it doesn’t capture all the details of the
city. The map is simplified, and there are inaccuracies. Even if you redraw the
map, it will never be able to fully convey the complexity and variability of
the real city.
A map is
just a model of reality, an attempt to simplify and structure information for
our perception. However, the map itself is not reality. The real world is more
complex, changeable, and full of nuances that cannot be captured in
abstractions or symbols.
The thought
experiment "The Map is not the Territory" can help better understand
awareness because it highlights the difference between how we perceive reality
and how it actually is. In the context of awareness, this is related to how we
often confuse our thoughts, interpretations, and emotional reactions with
reality itself.
When we
interact with the world, we often react to it through the lens of our beliefs,
judgments, expectations, or fears — this is our "map." We do not
always perceive reality as it is but act based on our mental constructs,
patterns, or past experiences. Awareness helps to recognize this process: to
notice that how we perceive something may differ from the reality.
The
experiment helps us separate our thoughts from reality: In the process of
awareness, we learn to distinguish our thoughts and emotions (the map) from
reality itself (the territory). We can notice that our reactions, thoughts, or
fears are just mental constructions that may not reflect the actual situation.
It’s like realizing that the map you are traveling with doesn’t match the real
landscape, but this realization helps you navigate reality better.
Awareness
helps reduce our attachment to interpretations. In everyday life, we often
automatically accept our thoughts or feelings as truth. For example, if you
have the thought "I am not good enough," this thought may be
perceived as an absolute truth. However, through awareness, you can notice that
this is just a mental "map" — your interpretation, not objective
reality ("territory").
This
experiment helps us live in the present moment: Thoughts, like elements of our
"map," often detach us from the present moment. We may be caught up
in memories of the past or worries about the future, creating mental constructs
that are not connected to current reality. Awareness, however, focuses on the
present moment, helping us see reality as it is, not as our mind represents it.
How this
helps in practical life:
Example 1:
A person feels anxiety before an important event. Their "map" draws
possible negative scenarios — "I will fail," "Everything will go
wrong." Through awareness, they can realize that these are just thoughts,
not reality itself, and stop identifying with them. This helps to reduce
anxiety and act more consciously.
Example 2:
A person becomes angry at a colleague for a comment made. Their "map"
interprets this as an insult or injustice. However, through awareness, the
person can notice that this is their subjective perception. This realization
allows them to view the situation from another angle and react less
emotionally.
The thought
experiment "The Map is not the Territory" helps to understand that
our thoughts, perceptions, and interpretations are not actual reality, but
merely simplified models of it. Awareness teaches us to recognize the
difference between our mental constructs and the present moment, allowing us to
see and experience the real world more clearly.
Another
thought experiment: "This is not a pipe"
Look at the
famous painting by the surrealist artist René Magritte titled "The
Treachery of Images" (or "This is not a pipe" — Fr. Ceci n'est
pas une pipe). The painting shows a pipe, and underneath it is the inscription:
"This is not a pipe."
This
paradoxical image can be an excellent example for exploring the nature of
awareness.
How this
painting helps to understand awareness:
The
distinction between symbol and reality:
Magritte’s
painting demonstrates that the image of a pipe (the drawing) is not "the
pipe itself." It is only a "representation," a symbol that we
perceive as a pipe, but it itself does not have the functions of a real pipe.
You cannot take the pipe from the painting and use it as intended — it is
merely its representation.
Similarly,
our "thoughts, perceptions, and interpretations of reality" are not
"the reality itself" but only representations or symbols created by
our minds. Awareness helps us see this distinction and understand that our
thoughts about the world are not the world itself, but rather subjective
reflections of it.
Awareness
is the ability to see the difference between perception and reality:
When
Magritte says "This is not a pipe," he points to the gap between
perception and reality. We may see an image, may even think of it as a
"pipe," but it is not a "real pipe." Similarly, awareness
allows us to see that our thoughts and beliefs about the world are just
"images" or symbols, not the actual reality.
A conscious
person understands that internal representations, emotions, or reactions are
not objective reality but interpretations of the mind, which can be observed as
separate objects.
Reflection
of the idea "The map is not the territory":
Magritte’s
painting embodies the same principle as the idea "The map is not the
territory." The image is the "map" of the pipe but not the
"territory," not the real pipe. Similarly, our mind creates
"maps" of the world, but these maps are not the actual reality.
Awareness involves understanding that our internal representations, like maps
or drawings, are tools for perception, but they are not the essence itself.
Conscious
perception:
Awareness
helps us distinguish between images, symbols, and real experience. When we see
the image of a pipe in a painting and understand that it is not a real pipe,
this is the first step toward realizing that our mental constructions are also
"images" or symbols we create to navigate the world.
Think about
your mental constructions:
Just like
with the image of the pipe, many of our thoughts and representations of
ourselves and the world are "mental constructions." Awareness helps
us observe these constructions as "pictures" in our minds and
recognize that they don’t necessarily reflect reality. For example, if you
think "I am a failure," the conscious approach is to notice this
thought and understand that it is just an "image" your mind has
created, not an objective truth.
The phrase
"This is not a pipe" teaches us to distinguish between
"symbols" and "reality," which is a key aspect of
awareness. In life, we often confuse our thoughts, beliefs, and perceptions
with reality itself, forgetting that they are merely "images" in our
minds. Awareness is the ability to see this difference — just as we can
understand that a picture of a pipe is not the pipe itself.
To confirm
the effectiveness of thought experiments with awareness for achieving your
goals, conduct two simple thought experiments on yourself right now. You will
see how quickly and effectively you will get the desired result:
First thought
experiment:
Everyone
has some kind of pain or discomfort inside. It could be a headache, heel pain,
or liver discomfort. It doesn’t matter what hurts. Find some pain that you are
experiencing in your body and focus your attention on it. Hold this focused
attention for half a minute. It is important not only to become aware of this
pain but not to evaluate it. Don’t judge its intensity, its necessity or lack
thereof, its danger or safety. Simply merge with it as one and don’t think
about it, just feel it. Like during a sexual orgasm. In this way, you become
aware of your pain, and it will temporarily recede on its own. The difference
is that usually you try your best to ignore the pain or get rid of it as
quickly as possible. But now you’ve done the opposite — you entered into the
closest contact with the pain, merged with it, and became one with it. As is
known, a negative combined with a negative results in a positive.
Second
thought experiment:
Find a
problem that concerns you at this moment. Focus your attention on this problem,
become aware of it, and recognize it without any evaluations or judgments about
its nature or danger. Hold your attention on this problem right now. It will
recede for a while. The reason is the same as with pain. People tend to avoid
problems, but sometimes they are not problems at all, but rather a benefit or,
at the very least, not dangerous. Simply becoming aware of the problem without
judgment, it may become your friend or simply indifferent to you.
In
conclusion: I hope that now you can non-judgmentally realize the unity of the
practices of Stoics and Fershteiners and successfully apply them in your life.
Victor Fersht
Στωικοί –
Fershteiners
Αναφορά στο
συμπόσιο του Παγκόσμιου Φιλοσοφικού Φόρουμ
στην Αθήνα,
Ελλάδα, Οκτώβριος 2024
Η Αθήνα, όπου είμαστε τώρα συγκεντρωμένοι, είναι η
γενέτειρα των Στωικών. Εδώ ο Ζήνων ο Κιτιεύς ίδρυσε τη Στωική του σχολή και
άρχισε να διδάσκει τις ιδέες του στην Αθήνα στη Στοά Ποικίλη — την ζωγραφισμένη
στοά από την οποία πήρε το όνομά της η σχολή.
Η κύρια μέθοδος των Στωικών είναι η κατανόηση. Η
κατανόηση της ζωής και των άλλων ανθρώπων, βασισμένη σε μη κριτική επίγνωση.
Αλλά παρόμοια κατανόηση υπάρχει και σε άλλες
φιλοσοφικές σχολές, οι οποίες αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα και σε εντελώς
διαφορετικές περιοχές μακριά από την Ελλάδα.
Για παράδειγμα, ανάμεσα στους Ταοϊστές, τους Ζεν
Βουδιστές, τους Ινδουιστές και τους Άραβες.
Αυτό που τους ενώνει όλους είναι η επίγνωση. Και
μάλιστα, το πιο σημαντικό, η μη κριτική επίγνωση. Σε διάφορες φιλοσοφικές και
ψυχολογικές σχολές και θρησκείες, η επίγνωση αναφέρεται με διάφορους τρόπους:
γνωστική αποστασιοποίηση, ενσυνειδητότητα, διαλογισμός, no-mind, ακακία, Τάο,
Ζεν, προσευχή. Αλλά, ουσιαστικά, όλα συνοψίζονται σε ένα πράγμα — μια κατάσταση
επίγνωσης.
Στις ευρωπαϊκές γλώσσες, αυτή η ενωτική ποιότητα
μπορεί να ονομαστεί "Fershteinerism."
Γιατί χρησιμοποιείται αυτός ο όρος στην παγκόσμια
επιστημονική κοινότητα στα Γερμανικά και όχι στα Αγγλικά, τα οποία είναι ευρέως
διαδεδομένα ανάμεσα στους μελετητές; Διότι οι κύριοι ανακαλύπτες και αναπτύκτες
αυτής της ποιότητας ήταν οι μεγάλοι Ευρωπαίοι επιστήμονες που έγραφαν στα
Γερμανικά: ο Ζίγκμουντ Φρόιντ και ο Καρλ Γιουνγκ.
Η λέξη "Fershtein" χρησιμοποιήθηκε από
τον Γερμανό κοινωνιολόγο Max Weber. Αυτός εισήγαγε την έννοια του Fershtein ως
μέθοδο κατανόησης των κοινωνικών πράξεων, τονίζοντας τη σημασία της ερμηνείας
των υποκειμενικών νοημάτων που αποδίδουν οι άνθρωποι στις πράξεις τους. Αυτή η
προσέγγιση έγινε βασική για την ανάπτυξη της κοινωνιολογίας ως επιστήμης που
επικεντρώνεται στην κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε κοινωνικό πλαίσιο.
Ο Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ και ο Μάρτιν Χάιντεγκερ
χρησιμοποίησαν επίσης τη λέξη Fershtein στα φιλοσοφικά τους έργα, αν και σε
διαφορετικά πλαίσια.
Ο Γιόχαν Χέρντερ εφάρμοσε το Fershtein στο πλαίσιο
της πολιτιστικής και ιστορικής κατανόησης, τονίζοντας τη σημασία της
ενσυναίσθησης και της ερμηνείας για την κατανόηση άλλων πολιτισμών και εποχών.
Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ χρησιμοποίησε το Fershtein στη
δική του υπαρξιακή φιλοσοφία, ιδιαίτερα στο έργο του "Το Είναι και ο
Χρόνος", όπου το Fershtein αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο
ερμηνεύει και κατανοεί την ύπαρξή του και τον κόσμο γύρω του.
Ο όρος Fershtein συνδέεται με την έννοια του
"Dasein" στη φιλοσοφία του Χάιντεγκερ ως βασικό στοιχείο της σκέψης
του. Στο έργο "Το Είναι και ο Χρόνος", ο Χάιντεγκερ περιγράφει το
Fershtein ως τον πρωταρχικό τρόπο με τον οποίο το Dasein (ύπαρξη) αλληλεπιδρά
με τον κόσμο. Αυτή η κατανόηση δεν είναι απλώς διανοητική, αλλά συνδέεται με τη
δυνατότητα και την προβολή του εαυτού στον κόσμο, όπου το Dasein κατανοεί την
ύπαρξή του μέσω των δυνατοτήτων και των πράξεών του. Το Fershtein είναι μέρος
της υπαρξιακής δομής του Dasein, μέσω της οποίας ένα άτομο αποκτά επίγνωση και
ερμηνεύει την ύπαρξή του και τον κόσμο γύρω του.
Στωικοί και Fershteiners μοιράζονται μια κοινή μη
κριτική αντίληψη.
Διότι η επίγνωση μπορεί να είναι μόνο μη κριτική.
Αν αρχίσετε να αξιολογείτε μια κατάσταση, τότε εμπλέκετε τα συναισθήματά σας,
τις προκαταλήψεις σας και τη συνυποκειμενικότητά σας, και τότε η
αντικειμενικότητα χάνεται.
Για τους Στωικούς και τους Fershteiners, η κύρια
μέθοδος κατανόησης του κόσμου είναι τα νοητικά πειράματα.
Οι Στωικοί φιλόσοφοι χρησιμοποιούσαν αρκετά
νοητικά πειράματα για να κατανοήσουν τη ζωή και τον θάνατο, με σκοπό να
μειώσουν το άγχος που σχετίζεται με τη θνησιμότητα και να ενθαρρύνουν μια στάση
αποδοχής και ευγνωμοσύνης.
Τα κύρια Στωικά νοητικά πειράματα σχετικά με τη
ζωή και τον θάνατο είναι τα εξής:
Αρνητική Απεικόνιση (Προμελέτη Κακών):
Αυτή η άσκηση περιλαμβάνει τη φαντασία των
χειρότερων δυνατών σεναρίων, συμπεριλαμβανομένου του θανάτου, ώστε να
προετοιμαστεί κανείς ψυχολογικά για τις αναπόφευκτες προκλήσεις της ζωής.
Σκεπτόμενοι αυτές τις πιθανότητες, οι Στωικοί πίστευαν ότι οι άνθρωποι θα
μπορούσαν να μειώσουν τον φόβο της απώλειας και να εκτιμήσουν περισσότερο ό,τι
έχουν στο παρόν.
Αποδοχή του Θανάτου ως Φυσική Διαδικασία:
Οι Στωικοί όπως ο Επίκτητος και ο Μάρκος Αυρήλιος
έβλεπαν τον θάνατο ως φυσικό μέρος της ζωής, σαν να επιστρέφουμε στην καθολική
πηγή όλων των πραγμάτων. Τόνιζαν ότι ο φόβος του θανάτου είναι παράλογος, αφού
είναι αναπόφευκτο μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης.
Το Επιχείρημα της Μη-Υπαρξίας και Συμμετρίας:
Αυτό το επιχείρημα υποστηρίζει ότι η μη-ύπαρξη
μετά τον θάνατο δεν είναι κάτι που πρέπει να φοβόμαστε, καθώς αντανακλά τη
μη-ύπαρξη πριν από τη γέννηση. Ο Σενέκας, ο Ρωμαίος Στωικός, τόνισε ότι είναι
παράλογο να φοβόμαστε κάτι που έχουμε ήδη "βιώσει" (τη μη-ύπαρξη).
Memento Mori:
Αυτή η πρακτική περιλαμβάνει τη συχνή υπενθύμιση
στον εαυτό μας της θνητότητάς μας. Διατηρώντας τη σκέψη του θανάτου κοντά, οι
άνθρωποι μπορούν να αναπτύξουν αποδοχή και ευγνωμοσύνη για τη δεδομένη στιγμή.
Η Ζωή ως Προσωρινό Δώρο:
Ο Επίκτητος περιέγραψε τη ζωή ως ένα προσωρινό
δώρο από τη φύση, τονίζοντας ότι ό,τι έχουμε είναι δανεικό και κάποια στιγμή θα
επιστραφεί. Αυτή η προοπτική ενθαρρύνει την εκτίμηση της ζωής ενώ παράλληλα
αποδέχεται την προσωρινότητά της.
Αυτά τα νοητικά πειράματα αντανακλούν τη Στωική
προσέγγιση για τη ζωή και τον θάνατο, εστιάζοντας στη λογική αποδοχή αυτού που
δεν μπορεί να ελεγχθεί και στην ανάπτυξη συναισθηματικής ανθεκτικότητας μέσω
φιλοσοφικής σκέψης.
Πώς οι Στωικοί – Fershteiners χρησιμοποιούν τις
ψυχολογικές τους δυνατότητες για να πετύχουν στόχους ζωής
Ο Στωικισμός έχει ασκήσει σημαντική επιρροή στη
διαμόρφωση των ηθικών ιδεωδών κατά την αρχαιότητα και συνεχίζει να έχει
αντίκτυπο στον σύγχρονο κόσμο. Οι ιδέες του για τη λογική, την αυτοσυγκράτηση
και την ανθεκτικότητα παραμένουν σχετικές για πολλούς ανθρώπους σήμερα.
Για παράδειγμα, ο Έλον Μασκ, ο γνωστός
επιχειρηματίας και ιδρυτής εταιρειών όπως η Tesla και η SpaceX. Κύριες πτυχές
της προσέγγισής του στη ζωή και στις επιχειρήσεις μπορούν να συγκριθούν με τις
αρχές του Στωικισμού:
Εστίαση σε ό,τι είναι υπό έλεγχο:
Ο Μασκ συχνά τονίζει τη σημασία του να
συγκεντρώνεται κανείς σε αυτό που έχει πραγματική σημασία και να αποφεύγει τους
περισπασμούς. Αυτό ευθυγραμμίζεται με τη Στωική ιδέα της διάκρισης μεταξύ των
πραγμάτων που είναι υπό τον έλεγχό μας και αυτών που δεν είναι.
Ανάλυση και αυτοβελτίωση:
Ο Μασκ αναλύει συνεχώς τις ενέργειές του και
επιδιώκει τη βελτίωση. Οι Στωικοί εστιάζουν επίσης στην αυτοανάλυση και τη
βελτίωση ως μέσο για την επίτευξη της αρετής.
Ανθεκτικότητα μπροστά στις δυσκολίες:
Ο Μασκ είναι γνωστός για την ικανότητά του να
ξεπερνά προκλήσεις και να θέτει φιλόδοξους στόχους. Αυτό αντικατοπτρίζει τη
Στωική στάση απέναντι στις δοκιμασίες της ζωής ως ευκαιρίες για ανάπτυξη.
Ο Έλον Μασκ επιδεικνύει επίσης κάποιες φιλοσοφικές
ιδέες που αντηχούν με τον Στωικισμό:
Η υπομονή ως αρετή:
Ο Μασκ αναγνωρίζει τη σημασία της υπομονής και
εργάζεται για να καλλιεργήσει αυτή την ποιότητα, παρά τη δυσκολία της. Αυτό
αντικατοπτρίζει την επιδίωξη της υπομονής και της αντοχής σε δύσκολες
καταστάσεις, όπως τη βλέπουν οι Στωικοί.
Ανάλυση και αυτοβελτίωση:
Ο Μασκ αναλογίζεται συνεχώς τις πράξεις του και επιδιώκει τη βελτίωση, κάτι που αντιστοιχεί στο Στωικό ιδεώδες της αυτοανάλυσης και της βελτίωσης.
Εστίαση σε ό,τι είναι υπό έλεγχο:
Ο Μασκ τονίζει τη σημασία της εστίασης σε σημαντικά πράγματα και την αποφυγή περιττών δραστηριοτήτων. Αυτό είναι παρόμοιο με την Στωική αρχή της διάκρισης ανάμεσα σε όσα είναι υπό τον έλεγχό μας και σε όσα δεν είναι.
Λογική από τις πρώτες αρχές:
Ο Μασκ εφαρμόζει μια προσέγγιση βασισμένη στις πρώτες αρχές για την επίλυση σύνθετων προβλημάτων. Αυτή η μέθοδος του επιτρέπει να βλέπει τα πράγματα με μια νέα οπτική και να αποφεύγει την στερεοτυπική σκέψη.
Αυτές οι πτυχές της σκέψης του Έλον Μασκ δείχνουν την επιδίωξή του για λογική και αυτοέλεγχο, κάτι που σε κάποιο βαθμό ευθυγραμμίζεται με τις Στωικές ιδέες περί εσωτερικής ελευθερίας και της διαχείρισης των αντιδράσεών μας στις εξωτερικές συνθήκες.
Η Στωική τεχνική της γνωστικής αποστασιοποίησης μπορεί να αλλάξει τις καταστάσεις της ζωής βοηθώντας το άτομο να αξιολογήσει τα γεγονότα με μεγαλύτερη αντικειμενικότητα και να διαχειριστεί τα συναισθήματά του. Αυτή η τεχνική περιλαμβάνει τη διάκριση του εαυτού από τις σκέψεις και τα συναισθήματα, επιτρέποντας μια πιο λογική και αναλυτική προοπτική.
Οι κύριες αρχές της γνωστικής αποστασιοποίησης περιλαμβάνουν:
Διαχωρισμός συναισθημάτων από γεγονότα:
Η κατανόηση ότι οι συναισθηματικές μας αντιδράσεις συχνά προκαλούνται όχι από τα ίδια τα γεγονότα, αλλά από τις ερμηνείες μας γι' αυτά.
Αντικειμενική ανάλυση:
Η παρατήρηση της κατάστασης από μια αποστασιοποιημένη προοπτική, κάτι που βοηθά στη μείωση της συναισθηματικής έντασης και στην πιο ισορροπημένη λήψη αποφάσεων.
Αλλαγή προοπτικής:
Η προσπάθεια να δούμε την κατάσταση μέσα από τα μάτια ενός άλλου ατόμου ή από τη σκοπιά του μέλλοντος, βοηθά στη μείωση της σημασίας των τρεχόντων προβλημάτων και στην κατανόηση τους σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.
Αυτές οι μέθοδοι βοηθούν τους ανθρώπους να διαχειριστούν αρνητικά συναισθήματα, όπως τον φόβο και το άγχος, και μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής μειώνοντας το στρες και αυξάνοντας την ανθεκτικότητα απέναντι στις δυσκολίες της ζωής. Έτσι, η γνωστική αποστασιοποίηση συμβάλλει στην προσωπική ανάπτυξη και στη μεταμόρφωση της ζωής μέσω της αλλαγής της αντίληψης και της αντίδρασης στα γεγονότα.
Νοητικά πειράματα σχετικά με την επίγνωση
Υπάρχουν αρκετά γνωστά νοητικά πειράματα σχετικά με την επίγνωση και τη συνείδηση. Ας δούμε δύο από αυτά:
Ο χάρτης δεν είναι η περιοχή (The Map is not the Territory)
Φανταστείτε ότι πρόκειται να κάνετε ένα ταξίδι σε μια άγνωστη πόλη. Έχετε έναν χάρτη της πόλης, και είναι πολύ λεπτομερής: με δρόμους, κτίρια, ορόσημα, πάρκα και άλλα στοιχεία. Ξεκινάτε το ταξίδι σας βασιζόμενοι αποκλειστικά στον χάρτη.
Καθώς περπατάτε, αρχίζετε να παρατηρείτε ότι ο χάρτης δεν ταιριάζει πάντα με την πραγματικότητα. Κάποιοι δρόμοι που σημειώνονται στον χάρτη είναι κλειστοί ή δεν υπάρχουν. Κάποια κτίρια φαίνονται διαφορετικά ή δεν υπάρχουν. Ίσως ο χάρτης δείχνει μια γέφυρα πάνω από το ποτάμι, αλλά στην πραγματικότητα, έχει καταστραφεί.
Βλέπετε ανθρώπους, ακούτε τους ήχους του δρόμου και μυρίζετε τα καφέ και τα εστιατόρια. Παρατηρείτε λεπτομέρειες που δεν αποτυπώνονται στον χάρτη — για παράδειγμα, τους μουσικούς του δρόμου ή τα προσωρινά έργα.
Συνειδητοποιείτε ότι, παρά την ακρίβεια του χάρτη, δεν καταγράφει όλες τις λεπτομέρειες της πόλης. Ο χάρτης είναι απλοποιημένος και έχει ανακρίβειες. Ακόμη κι αν τον επανασχεδιάσετε, δεν θα μπορέσει ποτέ να αποδώσει πλήρως την πολυπλοκότητα και την μεταβλητότητα της πραγματικής πόλης.
Ο χάρτης είναι απλά ένα μοντέλο της πραγματικότητας, μια προσπάθεια να απλοποιηθεί και να δομηθεί η πληροφορία για την αντίληψή μας. Ωστόσο, ο χάρτης δεν είναι η ίδια η πραγματικότητα. Ο πραγματικός κόσμος είναι πιο περίπλοκος, μεταβλητός και γεμάτος από λεπτομέρειες που δεν μπορούν να αποδοθούν σε αφηρημένες έννοιες ή σύμβολα.
Το νοητικό πείραμα "Ο χάρτης δεν είναι η περιοχή" μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση της επίγνωσης, διότι αναδεικνύει τη διαφορά μεταξύ του πώς αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα και του πώς αυτή πραγματικά είναι. Στο πλαίσιο της επίγνωσης, αυτό σχετίζεται με το πώς συχνά συγχέουμε τις σκέψεις μας, τις ερμηνείες και τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις με την ίδια την πραγματικότητα.
Όταν αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο, συχνά αντιδρούμε μέσα από το πρίσμα των πεποιθήσεών μας, των κρίσεων μας, των προσδοκιών ή των φόβων μας — αυτός είναι ο "χάρτης" μας. Δεν αντιλαμβανόμαστε πάντα την πραγματικότητα όπως είναι, αλλά δρούμε βασισμένοι στις νοητικές μας κατασκευές, στα μοτίβα ή στις παρελθοντικές μας εμπειρίες. Η επίγνωση βοηθά να αναγνωρίσουμε αυτή τη διαδικασία: να παρατηρήσουμε ότι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε κάτι μπορεί να διαφέρει από την πραγματικότητα.
Το πείραμα βοηθά να διαχωρίσουμε τις σκέψεις μας από την πραγματικότητα:
Στη διαδικασία της επίγνωσης, μαθαίνουμε να
διακρίνουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας (τον χάρτη) από την
πραγματικότητα (την περιοχή). Μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι οι αντιδράσεις μας,
οι σκέψεις ή οι φόβοι μας είναι απλώς νοητικές κατασκευές που μπορεί να μην
αντικατοπτρίζουν την πραγματική κατάσταση. Είναι σαν να συνειδητοποιείς ότι ο
χάρτης με τον οποίο ταξιδεύεις δεν ταιριάζει με το πραγματικό τοπίο, αλλά αυτή
η επίγνωση σε βοηθά να πλοηγηθείς καλύτερα στην πραγματικότητα.
Η επίγνωση βοηθά να μειώσουμε την προσκόλλησή μας
στις ερμηνείες:
Στην καθημερινή ζωή, συχνά δεχόμαστε αυτόματα τις
σκέψεις μας ή τα συναισθήματά μας ως αλήθεια. Για παράδειγμα, αν έχεις τη σκέψη
"δεν είμαι αρκετά καλός", αυτή η σκέψη μπορεί να θεωρηθεί ως απόλυτη
αλήθεια. Ωστόσο, μέσα από την επίγνωση, μπορείς να παρατηρήσεις ότι αυτό είναι
απλώς μια νοητική "απεικόνιση" — η ερμηνεία σου και όχι η
αντικειμενική πραγματικότητα ("η περιοχή").
Το πείραμα σε βοηθά να ζήσεις τη στιγμή:
Οι σκέψεις, όπως τα στοιχεία του "χάρτη"
μας, συχνά μας απομακρύνουν από την παρούσα στιγμή. Μπορεί να είμαστε
παγιδευμένοι σε αναμνήσεις του παρελθόντος ή σε ανησυχίες για το μέλλον,
δημιουργώντας νοητικές κατασκευές που δεν συνδέονται με την τρέχουσα
πραγματικότητα. Η επίγνωση, όμως, εστιάζει στη δεδομένη στιγμή, βοηθώντας μας
να δούμε την πραγματικότητα όπως είναι, και όχι όπως την παρουσιάζει ο νους
μας.
Πώς αυτό βοηθά στην πρακτική ζωή:
Παράδειγμα 1: Ένα άτομο αισθάνεται άγχος πριν από
ένα σημαντικό γεγονός. Ο "χάρτης" του σχεδιάζει πιθανές αρνητικές
καταστάσεις — "θα αποτύχω", "όλα θα πάνε στραβά". Μέσα από
την επίγνωση, μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι αυτές είναι απλώς σκέψεις, όχι η
πραγματικότητα, και να σταματήσει να ταυτίζεται μαζί τους. Αυτό βοηθά στη
μείωση του άγχους και στη δράση με μεγαλύτερη συνείδηση.
Παράδειγμα 2: Ένα άτομο θυμώνει με έναν συνάδελφο
λόγω ενός σχολίου. Ο "χάρτης" του ερμηνεύει αυτό ως προσβολή ή
αδικία. Ωστόσο, μέσω της επίγνωσης, το άτομο μπορεί να παρατηρήσει ότι αυτή
είναι η υποκειμενική του ερμηνεία. Αυτή η συνειδητοποίηση του επιτρέπει να δει
την κατάσταση από άλλη οπτική γωνία και να αντιδράσει με λιγότερη
συναισθηματική φόρτιση.
Το νοητικό πείραμα "Ο χάρτης δεν είναι η
περιοχή" βοηθά να κατανοήσουμε ότι οι σκέψεις μας, οι αντιλήψεις μας και
οι ερμηνείες μας δεν είναι η πραγματική πραγματικότητα, αλλά απλώς απλοποιημένα
μοντέλα αυτής. Η επίγνωση μας διδάσκει να αναγνωρίζουμε τη διαφορά μεταξύ των
νοητικών μας κατασκευών και της παρούσας στιγμής, επιτρέποντάς μας να δούμε και
να βιώσουμε τον πραγματικό κόσμο με μεγαλύτερη καθαρότητα.
Άλλο νοητικό πείραμα: "Αυτό δεν είναι μια
πίπα"
Κοίταξε τον διάσημο πίνακα του σουρεαλιστή
καλλιτέχνη Ρενέ Μαγκρίτ με τίτλο "Η Προδοσία των Εικόνων" (ή
"Αυτό δεν είναι μια πίπα" — γαλλ. Ceci n'est pas une pipe). Ο πίνακας
δείχνει μια πίπα, και από κάτω του υπάρχει η επιγραφή: "Αυτό δεν είναι μια
πίπα".
Αυτή η παραδοξολογία μπορεί να είναι ένα
εξαιρετικό παράδειγμα για την εξερεύνηση της φύσης της επίγνωσης.
Πώς αυτός ο πίνακας βοηθά στην κατανόηση της
επίγνωσης:
Η διάκριση μεταξύ συμβόλου και πραγματικότητας:
Ο πίνακας του Μαγκρίτ δείχνει ότι η εικόνα μιας
πίπας (το σχέδιο) δεν είναι "η πίπα καθαυτή". Είναι μόνο μια
"αναπαράσταση", ένα σύμβολο που εμείς αντιλαμβανόμαστε ως πίπα, αλλά
αυτό το ίδιο δεν έχει τις λειτουργίες μιας πραγματικής πίπας. Δεν μπορείς να
πάρεις την πίπα από τον πίνακα και να τη χρησιμοποιήσεις όπως προορίζεται —
είναι απλώς η αναπαράστασή της.
Με παρόμοιο τρόπο, οι "σκέψεις μας, οι
αντιλήψεις μας και οι ερμηνείες μας για την πραγματικότητα" δεν είναι
"η ίδια η πραγματικότητα", αλλά μόνο αναπαραστάσεις ή σύμβολα που
δημιουργεί ο νους μας. Η επίγνωση μας βοηθά να δούμε αυτή τη διάκριση και να
καταλάβουμε ότι οι σκέψεις μας για τον κόσμο δεν είναι ο ίδιος ο κόσμος, αλλά
υποκειμενικές αντανακλάσεις του.
Η επίγνωση είναι η ικανότητα να βλέπεις τη διαφορά
μεταξύ αντίληψης και πραγματικότητας:
Όταν ο Μαγκρίτ λέει "Αυτό δεν είναι μια
πίπα", δείχνει το χάσμα μεταξύ αντίληψης και πραγματικότητας. Μπορεί να
βλέπουμε μια εικόνα και να σκεφτόμαστε ότι είναι "πίπα", αλλά στην
πραγματικότητα δεν είναι "πίπα". Παρομοίως, η επίγνωση μας επιτρέπει
να δούμε ότι οι σκέψεις και οι πεποιθήσεις μας για τον κόσμο είναι απλώς
"εικόνες" ή σύμβολα και όχι η ίδια η πραγματικότητα.
Ένας συνειδητός άνθρωπος κατανοεί ότι οι εσωτερικές αναπαραστάσεις, τα συναισθήματα ή οι αντιδράσεις δεν είναι η αντικειμενική πραγματικότητα αλλά ερμηνείες του νου, τις οποίες μπορεί να παρατηρήσει ως ξεχωριστά αντικείμενα.
Αντανάκλαση της ιδέας "Ο χάρτης δεν είναι η περιοχή":
Ο πίνακας του Μαγκρίτ ενσωματώνει την ίδια αρχή όπως η ιδέα "Ο χάρτης δεν είναι η περιοχή." Η εικόνα είναι ο "χάρτης" της πίπας αλλά όχι η "περιοχή", όχι η πραγματική πίπα. Παρομοίως, ο νους μας δημιουργεί "χάρτες" του κόσμου, αλλά αυτοί οι χάρτες δεν είναι η πραγματική πραγματικότητα. Η επίγνωση συνεπάγεται την κατανόηση ότι οι εσωτερικές μας αναπαραστάσεις, όπως οι χάρτες ή τα σχέδια, είναι εργαλεία αντίληψης, αλλά δεν είναι η ίδια η ουσία.
Συνειδητή αντίληψη:
Η επίγνωση μας βοηθά να διακρίνουμε ανάμεσα σε εικόνες, σύμβολα και την πραγματική εμπειρία. Όταν βλέπουμε την εικόνα της πίπας σε έναν πίνακα και κατανοούμε ότι δεν είναι μια πραγματική πίπα, αυτό είναι το πρώτο βήμα προς την επίγνωση ότι οι νοητικές μας κατασκευές είναι επίσης "εικόνες" ή σύμβολα που δημιουργούμε για να πλοηγηθούμε στον κόσμο.
Σκέψου τις νοητικές σου κατασκευές:
Όπως με την εικόνα της πίπας, πολλές από τις σκέψεις μας και τις αναπαραστάσεις μας για τον εαυτό μας και τον κόσμο είναι "νοητικές κατασκευές." Η επίγνωση μας βοηθά να παρατηρήσουμε αυτές τις κατασκευές ως "εικόνες" στον νου μας και να αναγνωρίσουμε ότι δεν αντανακλούν απαραίτητα την πραγματικότητα. Για παράδειγμα, αν σκέφτεσαι "Είμαι αποτυχημένος", η συνειδητή προσέγγιση είναι να παρατηρήσεις αυτή τη σκέψη και να κατανοήσεις ότι είναι απλώς μια "εικόνα" που έχει δημιουργήσει ο νους σου, όχι μια αντικειμενική αλήθεια.
Η φράση "Αυτό δεν είναι μια πίπα" μας διδάσκει να διακρίνουμε μεταξύ "συμβόλων" και "πραγματικότητας", κάτι που είναι ένα βασικό στοιχείο της επίγνωσης.
Στη ζωή, συχνά συγχέουμε τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις και τις αντιλήψεις μας με την ίδια την πραγματικότητα, ξεχνώντας ότι είναι απλώς "εικόνες" στον νου μας. Η επίγνωση είναι η ικανότητα να βλέπουμε αυτή τη διαφορά — όπως μπορούμε να καταλάβουμε ότι η εικόνα μιας πίπας δεν είναι η πίπα καθαυτή.
Για να επιβεβαιώσετε την αποτελεσματικότητα των νοητικών πειραμάτων με την επίγνωση στην επίτευξη των στόχων σας, κάντε δύο απλά νοητικά πειράματα στον εαυτό σας τώρα. Θα δείτε πόσο γρήγορα και αποτελεσματικά θα πετύχετε το επιθυμητό αποτέλεσμα:
Πρώτο νοητικό πείραμα:
Ο καθένας έχει κάποιο είδος πόνου ή δυσφορίας μέσα του. Μπορεί να είναι ένας πονοκέφαλος, πόνος στη φτέρνα ή ενόχληση στο συκώτι. Δεν έχει σημασία τι πονάει. Βρείτε έναν πόνο που βιώνετε στο σώμα σας και εστιάστε την προσοχή σας σε αυτόν. Κρατήστε αυτή την εστίαση για μισό λεπτό. Είναι σημαντικό όχι μόνο να γνωρίζετε αυτόν τον πόνο, αλλά να μην τον αξιολογείτε. Μην κρίνετε την έντασή του, την αναγκαιότητα ή την έλλειψή του, τον κίνδυνο ή την ασφάλειά του. Απλώς συγχωνευτείτε μαζί του ως ένα και μην σκέφτεστε γι' αυτόν, απλώς νιώστε τον. Όπως κατά τη διάρκεια ενός σεξουαλικού οργασμού. Με αυτόν τον τρόπο, συνειδητοποιείτε τον πόνο σας, και θα υποχωρήσει προσωρινά από μόνος του. Η διαφορά είναι ότι συνήθως προσπαθείτε να αγνοήσετε τον πόνο ή να τον ξεφορτωθείτε όσο πιο γρήγορα γίνεται. Αλλά τώρα κάνατε το αντίθετο — ήρθατε σε στενότερη επαφή με τον πόνο, συγχωνευθήκατε μαζί του και γίνατε ένα με αυτόν. Όπως είναι γνωστό, ένα αρνητικό που συνδυάζεται με ένα αρνητικό παράγει ένα θετικό.
Δεύτερο νοητικό πείραμα:
Βρείτε ένα πρόβλημα που σας απασχολεί αυτή τη
στιγμή. Εστιάστε την προσοχή σας σε αυτό το πρόβλημα, γίνετε συνειδητοί γι'
αυτό και αναγνωρίστε το χωρίς αξιολογήσεις ή κρίσεις σχετικά με τη φύση ή τον
κίνδυνο του. Κρατήστε την προσοχή σας στο πρόβλημα αυτή τη στιγμή. Θα
υποχωρήσει για λίγο. Ο λόγος είναι ο ίδιος με τον πόνο. Οι άνθρωποι τείνουν να
αποφεύγουν τα προβλήματα, αλλά μερικές φορές δεν είναι καθόλου προβλήματα, αλλά
ένα όφελος ή, τουλάχιστον, κάτι που δεν είναι επικίνδυνο. Απλώς συνειδητοποιώντας
το πρόβλημα χωρίς κρίση, μπορεί να γίνει φίλος σας ή απλά αδιάφορο προς εσάς.
Συμπέρασμα:
Ελπίζω ότι τώρα μπορείτε μη κριτικά να
συνειδητοποιήσετε την ενότητα των πρακτικών των Στωικών και των Fershteiners
και να τις εφαρμόσετε επιτυχώς στη ζωή σας.
Βίκτορ Φερστ
/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
